ساز و کار آشکارسازی آراء - سیکانیوز

گروه دانشگاه خبرنگاران، محمد فاضلی؛ سازوکار سیاست باید به گونه ای باشد که سیاستمداران احساس کنند هر تصمیمی که می گیرند و هر کاری که انجام می دهند، بالاخره باید یک جایی، دیر یا زود، برای آن پاسخ گو باشند. هیلاری کلینتون زمانی که سناتور بود به جنگ با عراق توسط دولت بوش پسر رأی مثبت داد. آراء سناتور ها در آمریکا ثبت می گردد و معلوم است که هر سناتوری به هر مصوبه یا قانونی، چگونه رأی داده است.

این رأی مثبت سال 2002 درست چهارده سال بعد یقه خانم کلینتون را گرفت و مجبور شد در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 بگوید حمایت از جنگ عراق عظیم ترین اشتباه سیاسی من بود. وی در کتابش می نویسد: همه سناتور هایی که در آن جلسه سال 2002 حضور داشتند آرزو می کنند ای کاش به قطعنامه جنگ عراق رای مثبت نمی دادند؛ دوست دارم به همه مادران، فرزندان و زنانی که عزیزان خود را در این جنگ از دست دادند نامه بنویسم و بگویم اشتباه من و دیگران بسیار گران و دردناک تمام شد.... اگر اطلاعات دقیق تر و بهتری داشتم می توانستم بهتر تصمیم بگیرم؛ با اینکه در این تصمیم بد تنها نبودم، اما باید اعتراف کنم که من هم جزئی از این تصمیم مخرب و دردناک بودم.

این اعتراف و پرداختن هزینه آن، نتیجه شفافیت در ثبت آرای کنندگان مجلس آمریکاست. هیچ کننده ای نمی تواند بعد ها که نتایج منفی تصمیمات روشن شد، ژست اپوزیسیون بگیرد و بگوید من می دونستم، من که بهتون گفته بودم این تصمیم بدی است، ما پیروز نمی شیم. آراء ثبت می گردد و هر کننده باید پاسخ گوی تصمیم خودش باشد.

این سازوکار شفاف در ایران تا حدودی در دولت وجود دارد. تصمیم ها و اقدامات توسط دولتی ها اتخاذ می گردد و بالاخره حداقل معین است که کدام وزیر درخصوص احداث یک جاده، خرید هواپیما، صندوق های بازنشستگی، سیستم های آبیاری تحت فشار، انتقال آب، ساخت سد، مذاکرات برجام، طرح تحول سلامت و ... تصمیم گرفته است. همین شفافیت نسبی است که اجازه می دهد وزرا برای سؤال یا استیضاح به مجلس فراخوانده شوند و در افکار عمومی نیز از آن ها سؤال گردد و هر شب چند مدیر دولتی میهمان تلویزیون باشند تا پاسخ دهند.

سازوکار آشکارسازی آراء، اما در مجلس شورای اسلامی ما حاکم نیست. این بدان معناست که کننده می تواند در ابهام کامل، به بعضی مصوبات و قوانین رأی مثبت دهد، و یک ساعت بعد جلوی دوربین های خبرنگاران و برای کسب رضایت افکار عمومی و پایگاه رأی خود، ژست مخالف بگیرد و بقیه را متهم کند. کنندگان می توانند بودجه ای ناقص، بدون منابع کافی، بدون ملاحظات توسعه پایدار را تصویب کنند، و به دلیل همین بودجه ناکارآمد، دولت و وزرا را مؤاخذه کنند.

کنندگان می توانند در امنیت کامل ناشی از پنهان بودن رأی گیری، هر قانون یا طرح ضد فساد را تصویب نکنند و به آن رأی منفی بدهند، و بعد یقه دولت را برای گسترش فساد بگیرند.

کنندگان می توانند به بودجه تخصیص یافته به ساخت هر سد، انتقال آب، پتروشیمی، فولاد، توسعه کشاورزی و سایر اقدامات عمرانی نامناسب از نظر محیط زیستی در حوزه انتخابیه خود رأی مثبت بدهند، و بعد ژست توسعه پایدار بگیرند و دولت را به خاطر تخریب منابع محیط زیستی متهم کنند و وزرا را برای سؤال و استیضاح به پای میز مؤاخذه بکشند. نمی گردد به هر طرح و پیشنهادی برای تأمین اقتصادی نظام سلامت رأی مثبت داد و بعد از ایرادات طرح تحول سلامت انتقاد کرد.

اختیار رأی پنهان دادن و هم زمان اختیار داشتن برای مطالبه شفافیت از دولت، تناقض است. دولت باید شفاف و پاسخ گو باشد، اما این شفافیت به همان اندازه و شاید بیشتر برای مجلس نیز لازم است. مجلس قانون گذار است و شفافیت در قانون گذاری که قاعده اداره جامعه را مشخص می نماید، ضروری تر است.

اگر دنبال پاسخ گویی، شفافیت و اصلاحات هستیم، از اصلاح آئین نامه و قواعد حاکم بر مجلس، و الزام به آشکار شدن رأی کنندگان در هر تصمیمی، آغاز کنیم. سعی کنیم به اندازه کنگره عظیم ترین دشمن، شیطان عظیم شفاف باشیم. مجلس، اصلاح کشور را از خودش آغاز کند؛ فراکسیون امید، بیشتر.

محمد فاضلی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

انتشار یادداشت های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط خبرنگاران نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه ها و فعالین دانشجویی است.