دماوند در یک نگاه - سیکانیوز

دماوند یکی از شهرهای استان تهران و مرکز شهرستان دماوند است که شهرداری آن در سال 1312 تأسیس شده است. دوماه بند، دنباوند و دمابند نام های قدیمی این شهر است. قله باشکوه و زیبای دماوند در شمال شهر دماوند قرار داشته و از جاذبه مهم این شهر و دلیل نام گذاری شهر به دماوند است. این قله بلندترین قله آتش فشانی آسیا و نخستین اثر طبیعی است که در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.

در محله های این شهر درختان چنار قدیمی وجود دارد که حداقل 400-500 سال قدمت داشته و باعث زیبایی هرچه بیشتر محله ها شده است. این شهر ییلاقی در دامنه های زیبای کوهستان دماوند قرار داشته و چشم اندازی زیبا دارد؛ این کوهستان منشا رودخانه های گوناگونی است که در آبادانی باغ ها و زمین های کشاورزی نقش مهمی دارد.

دماوند به همراه پیرامونش به شماره سند 56 در تاریخ 1310/6/24 در لیست آثار ملی کشور ثبت شده است. این شهر پس از تهران دارای بیش ترین آثار تاریخی و طبیعی استان تهران است، بعلاوه باغ های سرسبز و خرم و مراتع مرغوب از خصوصیات مهم این شهرستان برشمرده می گردد.

تاریخچه

دماوند یکی از کهن ترین شهرها و نخستین شهرهای اسطوره ای تاریخ ایران است. تاریخ ساخت این شهر با شهرهای اصطخر و بلخ یکسان به نظر می رسد.

بنا به پژوهش های باستان شناسی تعدادی گور با شیوه های تدفین متفاوت در منطقه ولیران دماوند کشف شده است. این آثار به اوایل دوران اشکانیان مربوط می گردد. بعلاوه چهار ریتون سفالی و سکه هایی متعلق به مهرداد دوم (124 تا 87 پیش از میلاد)، اردوان دوم، سنتروک، ارد اول از دوران اشکانی کشف شده است. بقایای قلعه ای که به دوران ساسانیان تعلق دارد و چند سکه نقره از زمان خسرو دوم در بخش غربی محوطه کشف شده است. ساتراپ های دماوند روی کتیبه شاپور اول در کعبه زردشت (240-270 میلادی) و کتیبه پایکولی از زمان نرسی (293-302 میلادی) حک شده است.

جغرافیا

شهر دماوند در دامنه قله دماوند و در میان دره حاصلخیز، باصفا و در 25 کیلومتری جنوب قله دماوند و در 70 کیلومتری شرق تهران قرار گرفته است. دماوند در طول شرقی 52 درجه و 4 دقیقه و عرض جغرافیایی 35 درجه و 43 دقیقه قرار گرفته است. این شهر از سطح دریا 1960 متر بلندی دارد. همسایگان این شهرستان از شمال شهرستان های قائم شهر، بابل و آمل، از جنوب شهرستان گرمسار، از جنوب غربی شهرستان ورامین، از شرق شهرستان سمنان و از غرب شهرستان شمیرانات است.

مسیرهای دسترسی به دماوند عبارت اند از: راه اصلی تهران-قائم شهر، که دماوند در یک کیلومتری آن قرار گرفته است و راه اصلی تهران-آمل که دماوند در 55 کیلومتری آن واقع شده است.

بیشترین قسمت این شهرستان کوهستانی بوده و کوه های بلندی مانند سیاه چال و چنگیز چال در شمال و کوه های قره قاچ در جنوب و جلگه های گیلاوند و رودهن و بومهن که دارای شیب اندکی به طرف جنوب هستند، در قسمت میانی شهرستان قرار دارند.

اقلیم

دماوند در بخش میانی، اقلیم نیمه استپی سرد و در ارتفاعات اقلیم نیمه کوهستانی دارد. بیشتر بارش ها به صورت برف است. بعلاوه در ارتفاعات بارش بیشتری انجام می گیرد. بیشترین درجه حرارت در تابستان 35 درجه سانتی گراد و کمترین آن در زمستان تا 20- درجه می رسد. مقدار بارندگی در این شهر 325 میلی متر است. دی ماه سردترین ماه سال و تیرماه نیز گرم ترین ماه سال است.

کشاورزی و دامپروری

قرارگیری دماوند در میان کوه های برف گیر باعث شده تا زمین های آن دارای آب فراوان شده و در نتیجه باغ های گوناگون و حاصلخیز پدید آید. روستاهایی نظیر احمدآباد و چشمه اعلا و دشتمزار که در شمال غربی شهرستان واقع شده، دارای باغ های میوه بسیار هستند. بعلاوه زمین های آبرفتی نسبتا وسیع در بخش های مرکزی دماوند قرار داشته که موقعیت مناسبی را برای کشاورزی دارد و دارای زمین های زیر کشت و باغ های میوه است. انواع میوه ها و محصولات کشاورزی مانند سیب، گلابی، قیسی، گیلاس، آلبالو ، سیب زمینی، گردو، لوبیا، گندم، گوجه و خیار از فرآورده های این منطقه ها است.

گونه های جانوری و گیاهی

حیواناتی نظیر کل، بز، میش و پلنگ عمده ترین حیوانات موجود در حیات وحش این شهرستان هستند. بعلاوه پرندگان گوناگونی مانند زاغ، کبک، تیهو، کبک دری، پرندگان شکاری مانند عقاب طلایی، قرقی، دلیجه در این منطقه زندگی می نمایند.

درختان اورس (سرو کوهی)، انجیر، زرشک، بادام کوهی و گیاهانی مانند گل گاوزبان، کاسنی، گل ختمی، خاکشیر، قدومه، گل بنفشه، شیرین بیان، باریجه، بومادران ،گون، کتیرا و روناس که خاصیت درمانی دارند، در این منطقه می روید.

مردم شناسی

بنا به سرشماری سال 1395 ایران، جمعیت شهر دماوند 48٬380 نفر است. مردم شهر مسلمان بوده و دارای مذهب شیعه هستند. مردم شهر به زبان تاتی صحبت می نمایند، اما زبان های فارسی، ترکی، مازندرانی و کردی نیز رایج است. گفتنی است که دماوند دومین شهر بزرگ و پرجمعیت تات نشین در ایران محسوب می گردد.

مردم این شهر لباس محلی خاصی ندارند؛ مردها از شلوار گشاد و پیراهن بلندی که کمرچین نیز روی آن بسته می شد و کلاه هایی که عرق چین نام داشت، استفاده می کردند. شلیته به همراه شلوار نیز پوشش زنان این منطقه بود.

صنایع دستی

جاجیم، نمد، پارچه های نخی، روتختی، حوله، سفره، گیوه، منبت، معرق و … از صنایع دستی شهر دماوند است.

سوغات

توتک، حلوا لوز، حلواهای دیگر، نان محلی، عسل، آبنبات کیلان و … از سوغاتی های معروف دماوند محسوب می گردد. عسل دماوند از نظر جنس و مرغوبیت در بازار معروف است. فراوری عسل آویشن و عسل گَوَن که جنبه درمانی دارد، از گیاهان آویشن و گَوَن در کوه های این شهرستان فراوری می گردد که بسیار رایج است.

دیدنی های دماوند

کوه دماوند، چشمه اعلاء، برج شیخ شبلی، مسجد جامع دماوند، غار رودافشان، آبشار تیزاب، رودخانه دماوند، حمام تاریخی محله درویش، منطقه ولیران، امامزاده عبدالله و خلیل الله، امامزاده عبدالله و عبیدالله، آبشار جنگلک، چشمه سیاه سنگ، دشت مشا، دریاچه تار و هویر، دژ گل خندان و آبشار آینه رود فرح افزا از مکان های دیدنی دماوند است.